Problem
Yn 2018-19, roedd Cyngor Sir Gâr yn wynebu her sylweddol fel yr awdurdod lleol â’r perfformiad isaf o ran ailgylchu yng Nghymru. Roedd cyfradd ailgylchu’r sir wedi gostwng i 59%, prin yn rhagori ar darged statudol 2017-18 o 58%. Gyda tharged Llywodraeth Cymru ar gyfer 2019-20 wedi'i osod ar 64%, roedd Sir Gaerfyrddin mewn perygl o gosbau ariannol am danberfformio.
Gan gydnabod y brys, aeth y Cyngor ati i roi mesurau ar waith i hybu cyfraddau ailgylchu, osgoi dirwyon, a chwrdd â thargedau statudol. Datgelodd dadansoddiad cyfansoddiad gwastraff o fagiau du ar gyfer gwastraff na ellir ei ailgylchu fod bron i 50% o'r deunyddiau a daflwyd yn rhai y gellir eu hailgylchu ar garreg y drws, gan amlygu cyfle sylweddol i leihau gwastraff gweddilliol a gwella perfformiad ailgylchu.
Ateb
Ym mis Ionawr 2023, cyflwynodd Cyngor Sir Gâr gyfres o fesurau strategol i fynd i’r afael â’r heriau hyn:
- Llai o gapasiti ar gyfer gwastraff gweddilliol na ellir ei ailgylchu: Mae aelwydydd a oedd yn gallu cael gwared ar bedwar bag du o wastraff na ellir ei ailgylchu bob pythefnos bellach wedi'u cyfyngu i dri bag bob tair wythnos.
- Casgliadau gwydr ar garreg y drws: Mae gwasanaeth casglu ailgylchu gwydr newydd yn galluogi preswylwyr i ailgylchu eu poteli a jariau gwydr o gartref, gan ddisodli'r rhwydwaith banc danfon blaenorol.
- Gwasanaeth casglu gwastraff cewynnau: Wedi'i ariannu gan Lywodraeth Cymru, mae'r gwasanaeth hwn yn darparu bagiau porffor ar gyfer gwastraff cewynnau i breswylwyr, a gesglir bob pythefnos i atal halogi gwastraff gweddilliol.
- Ymgysylltu â’r cyhoedd a gorfodi: Mae Wardeiniaid Gwastraff ychwanegol wedi cael eu defnyddio i gynnig cyngor wedi'i deilwra ar leihau gwastraff ac ailgylchu, gan sicrhau cydymffurfiaeth â'r cyfyngiadau a'r gwasanaethau newydd.
- Buddsoddi mewn cerbydau casglu sbwriel trydan (RCVs): Buddsoddodd y Cyngor mewn tri RCV trydan, gyda chynlluniau ar gyfer ehangu pellach i leihau allyriadau a chefnogi nodau cynaliadwyedd.
Effaith
Mae’r cyfuniad o newidiadau polisi a buddsoddiadau seilwaith wedi sicrhau manteision amgylcheddol a chymdeithasol sylweddol:
- Cynnydd yn y gyfradd ailgylchu: Cyrhaeddodd cyfradd ailgylchu'r Cyngor 70% yn 2023/24, gwelliant sylweddol o'i safle blaenorol fel yr awdurdod lleol â'r perfformiad isaf.
- Cydymffurfio statudol: Llwyddodd y Cyngor i gyrraedd targed Llywodraeth Cymru o ailgylchu 70% cyn amser ac mae wedi ymrwymo i gynnal y record hon, gan atgyfnerthu statws Cymru fel yr ail wlad orau yn y byd am ailgylchu.
- Arbedion carbon: Mae dargyfeirio gwastraff gweddilliol o gyfleusterau Troi Gwastraff yn Ynni a chaffael RCVs trydan wedi cyfrannu at ostyngiadau carbon.
Yn 2026, mae Cyngor Sir Gâr yn bwriadu cyflwyno casgliadau wythnosol ar wahân ar gyfer gwydr, metelau, plastigion, cardbord, papur, eitemau trydanol bach, batris o’r cartref, a thecstilau. Yn ogystal, bydd amlder casgliadau gwastraff na ellir ei ailgylchu hefyd yn newid i bob pedair wythnos, gan wella strategaeth rheoli gwastraff y Cyngor ymhellach.
Drwy roi polisïau uchelgeisiol ar waith, buddsoddi mewn seilwaith gwastraff cynaliadwy, a sbarduno newid mewn ymddygiad, mae'r Cyngor wedi trawsnewid ei berfformiad ailgylchu yn llwyddiannus ac mae mewn sefyllfa dda ar gyfer gwelliant parhaus.